Pieniądze dla studentów 2021/2022: Stypendium socjalne i Zapomoga

W związku ze zwiększonym zainteresowaniem historycznymi artykułami oraz mailowymi prośbami, postanowiłem uaktualnić cykl wpisów dotyczących pomocy materialnej, na jaką mogą liczyć studenci. Poradnik ten przyda się osobom, które planują rozpoczęcie studiów lub już studiują, ale nie miały pojęcia o możliwościach, jakie zostały dla nich przygotowane. W pierwszym artykule z cyklu omówię dla Was stypendium socjalne oraz świadczenie zwane zapomogą. Będzie dużo praktyki i same konkrety. A jest o co powalczyć. Miesięcznie w ten sposób możecie odebrać nawet kilkaset złotych dodatkowych środków.

Stypendium socjalne 

Pierwszy artykuł z serii poświęcony będzie transferom pieniężnym o charakterze socjalnym, czyli zależnym od dochodu studenta oraz jego rodziny.

Ponadto w przypadku zapomogi musi dojść do zdarzenia, którego następstwem jest przejściowe (nagłe) pogorszenie się sytuacji życiowej studenta. Zacznijmy jednak od stypendium socjalnego.

Dla kogo stypendium socjalne

O stypendium socjalne można się ubiegać:

• na studiach stacjonarnych, zaocznych, wieczorowych;
• na studiach pierwszego stopnia (licencjat, inżynierskie), drugiego stopnia (magisterskie), na jednolitych studiach magisterskich oraz na studiach doktoranckich;
• na uczelniach publicznych (państwowych), jak i prywatnych;
• niezależnie od wieku.
  
  

Jak widzicie, katalog osób uprawnionych do wnioskowania o stypendium socjalne jest bardzo szeroki. Jak wspomniałem na początku, głównym kryterium decydującym o przyznaniu tego rodzaju dofinansowania jest dochód, a dokładniej mówiąc maksymalna jego wysokość w przeliczeniu na członka rodziny. Ustalenie tej wartości leży w gestii rektorów poszczególnych uczelni, dlatego wysokość stypendium socjalnego dla poszczególnych uczelni jest różna. Ustawa Prawo o szkolnictwie wyższym reguluje jedynie górną oraz dolną granicę maksymalnego dochodu na członka rodziny, którą mogą uwzględniać rektorzy. Od roku akademickiego 2020/2021 dochód na osobę w rodzinie studenta, ubiegającego się o stypendium socjalne powinien zawierać się w przedziale od 686,4 zł do 1051,7 zł (netto). Dolna granica progu zostanie jednak podniesiona 1 stycznia 2022 roku i będzie wynosiła 780 zł netto. Górna granica przedziału pozostanie na niezmiennym poziomie.

Po analizie zakładek „pomoc materialna” na stronach internetowych różnych uczelni doszedłem do wniosku, iż praktycznie większość z nich stosuje górną granicę, ewentualnie zaokrąglając ją do kwoty 1051 zł. Oznacza to, iż student, którego miesięczny dochód netto na członka rodziny nie przekraczał kwoty 1051,7 zł – będzie mógł ubiegać się o stypendium socjalne.

Komu nie przysługuje stypendium socjalne

Skoro wiecie już, jakie warunki należy spełnić, by otrzymać stypendium socjalne, powinniście także poznać kryteria, które mogą Was wykluczyć. Co do zasady, stypendium socjalne nie przysługuje studentowi, który uzyskał już tytuł zawodowy:

• magistra, magistra inżyniera lub inny, równy stopień (na przykład w przypadku zdobywania wykształcenia poza granicami Polski),
• licencjata, inżyniera lub inny, równy stopień, jeśli student ponownie podejmuje studia pierwszego stopnia.
  
  

Jak udokumentować dochód

Wnioskując o stypendium socjalne, powinniście najpierw złożyć oświadczenie o dochodach za rok poprzedni. Przy ustalaniu wysokości dochodu uprawniającego studenta do ubiegania się o stypendium socjalne uwzględnia się dochody osiągane przez:

• studenta;
• małżonka studenta, a także będące na utrzymaniu studenta lub jego małżonka dzieci niepełnoletnie, dzieci pobierające naukę do 26. roku życia, a jeżeli 26. rok życia przypada w ostatnim roku studiów, do ich ukończenia, oraz dzieci niepełnosprawne bez względu na wiek;
• rodziców, opiekunów prawnych lub faktycznych studenta i będące na ich utrzymaniu dzieci niepełnoletnie, dzieci pobierające naukę do 26. roku życia, a jeżeli 26. rok życia przypada w ostatnim roku studiów, do ich ukończenia, oraz dzieci niepełnosprawne bez względu na wiek.

Przy ustalaniu sytuacji materialnej studenta nie uwzględnia się innych osób, nawet jeżeli zamieszkują wspólnie ze studentem (np. babci lub dziadka studenta, rodziców małżonka studenta, rodzica dziecka studenta, z którym pozostaje on wyłącznie w związku faktycznym, małżonków rodzica studenta).

Jeżeli natomiast prowadzicie samodzielne gospodarstwo domowe, nie musicie wykazywać dochodów wyżej wymienionych osób. Taka sytuacja występuje, gdy spełniacie co najmniej jeden z poniższych warunków: 

• skończyliście już 26 lat,
• jesteście w związku małżeńskim,
• utrzymujecie dzieci niepełnoletnie, dzieci w trakcie nauki do 26. roku życia, a jeżeli 26. rok życia przypada w ostatnim roku studiów – do ich ukończenia, a także dzieci niepełnosprawne bez względu na wiek,
• pełnoletność osiągnęliście podczas przebywania w pieczy zastępczej,
• posiadacie stałe źródło dochodu, którego przeciętna miesięczna wysokość w bieżącym roku (w miesiącach przed złożeniem oświadczenia o samodzielnym prowadzeniu gospodarstwa domowego) oraz w roku poprzednim wynosiła minimum 930,35 zł.
  
  

Komplet dokumentów – czego potrzebujecie

Uczelnie wymagają niestety dosyć sporej skrupulatności w kwestii dokumentowania dochodów. W tym celu, w zależności od źródeł uzyskiwanych dochodów i warunków ustalonych przez Waszą uczelnię, powinniście przedstawić między innymi:

• zaświadczenia o dochodach za rok ubiegły z urzędu skarbowego, 
• zaświadczenia o wysokości składki na ubezpieczenie zdrowotne (z ZUS-u), 
• oświadczenia o wysokości osiągniętych dochodów niepodlegających opodatkowaniu, 
• zaświadczenie z urzędu pracy potwierdzające fakt pozostawania bez pracy z prawem lub bez prawa do zasiłku w przypadku bezrobotnych, 
• umowa najmu lub użyczenia lokalu (w przypadku stypendium w zwiększonej wysokości),
• inne wymagane przez uczelnie, w zależności od statusu – aktualnych informacji szukajcie na stronach internetowych szkół wyższych.
  

Tarcza antykryzysowa wprowadziła jednak pewną zmianę, dając uczelniom możliwość zorganizowania łatwiejszego procesu wnioskowania o stypendia i zapomogi. Dlatego tak istotne jest, by finalnie szczegółowych informacji szukać właśnie na stronie swojej uczelni.

Studiowanie na kilku kierunkach

Student studiujący równocześnie na kilku kierunkach studiów może otrzymywać stypendium socjalne tylko na jednym, wskazanym przez studenta kierunku studiów. Nic jednak nie stoi na przeszkodzie, by na innym kierunku studiów (w obrębie tej samej lub dwóch różnych uczelni) pobierał inne świadczenie (na przykład stypendium rektora). Student może przyjmować różne świadczenia na różnych kierunkach, jednak ich łączna wartość nie może przekraczać 38% wynagrodzenia profesora, które od 2019 roku wynosi 6410 zł. Maksymalna łączna kwota świadczeń to 2435,80 zł.

Stypendium socjalne – kwota

Jak wcześniej wspomniałem, wysokości stypendium socjalnego różnią się w zależności od uczelni. Poniżej zaprezentuję przykład pobrany ze strony internetowej UJK Kielce oraz Politechniki Opolskiej dla roku akademickiego 2020/2021 (uczelnie nie zaktualizowały jeszcze nowych kwot dla roku 2021/2022). Należy zwrócić uwagę, że niektórym studentom przysługuje stypendium socjalne w zwiększonej kwocie.

Student studiów stacjonarnych znajdujący się w trudnej sytuacji materialnej może otrzymać stypendium socjalne w zwiększonej wysokości z tytułu zamieszkania w domu studenckim lub w obiekcie innym niż dom studencki, jeżeli codzienny dojazd z miejsca stałego zamieszkania do uczelni uniemożliwiłby lub w znacznym stopniu utrudniał studiowanie.

Oznacza to, iż jeśli nie jesteście w stanie codziennie dojeżdżać na uczelnię i musieliście wynająć mieszkanie lub pokój w akademiku – otrzymacie wyższe stypendium. Fakt ten będziecie musieli udokumentować umową najmu. Niektórym uczelniom wystarczy umowa użyczenia lokalu.

Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi udostępnia bardzo ciekawe narzędzie – Kalkulator stypendiów. Uzupełniając odpowiednie pola otrzymacie informację na jakie stypendia możecie liczyć oraz jakiej wysokości.

Stypendium socjalne wypłacane jest przez semestr lub rok akademicki, czyli przez okres 9-10 miesięcy lub 4-5 miesięcy w przypadku studiów jednosemestralnych.

Zapomoga – w praktyce

Zapomoga jest formą doraźnej, bezzwrotnej pomocy, przyznawanej na wniosek studenta, który znalazł się w trudnej sytuacji materialnej: 

• z przyczyn losowych;
• przejściowo.

Zapomogę można otrzymać nie więcej niż dwa razy w roku akademickim. Limit ten został jednak zawieszony na czas pandemii.

Wysokość zapomogi jest zależna od danej uczelni. Decyzje dotyczące wysokości świadczenia są w pełni uznaniowe. Jedne uczelnie wypłacają zapomogi wynoszące 500 zł, inne nawet kilka tysięcy złotych. W celu otrzymania zapomogi należy złożyć oświadczenie o dochodach (takie samo jak w przypadku stypendium socjalnego) oraz dokumentację potwierdzającą znalezienie się w trudnej sytuacji materialnej. 

Przykładowe sytuacje, w których możecie ubiegać się o zapomogę:

• śmierć rodzica, małżonka lub opiekuna prawnego;
• nagła i ciężka choroba studenta lub jednego z domowników;
• nagłe pogorszenie się sytuacji materialnej studenta spowodowanej przez: klęskę żywiołową, a w szczególności pożarem, powodzią lub suszą.
  
  

Zapomoga studencka a koronawirus

Nie brakuje studentów, którzy podczas pandemii koronawirusa stracili zatrudnienie lub musieli wyprowadzić się z akademików. Niektórzy z nich, z dnia na dzień, znaleźli się w bardzo trudnej sytuacji. Czy takie okoliczności są wystarczającym powodem do starania się o zapomogę studencką? O odpowiedź na to pytanie Instytut Rozwoju Szkolnictwa Wyższego poprosił urzędującego wtedy Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego Jarosława Gowina.

Zgodnie z zasadami przyznawania zapomogi, student powinien wykazać, że znalazł się w przejściowo trudnej sytuacji. W kontekście wydarzeń związanych z pandemią mogą to być przykładowe sytuacje: 

• utrata zatrudnienia z powodu zamknięcia miejsca pracy lub redukcji etatów, a także drastyczne zmniejszenie liczby godzin pracy w miesiącu
• przymusowa kwarantanna, uniemożliwiająca wykonywanie pracy i prowadząca do jej utraty,
• znaczne zwiększenie kosztów utrzymania (wynikające na przykład z konieczności wynajęcia mieszkania po zamknięciu akademika),
• powrót w trybie nagłym z wymian studenckich i wyjazdów, co wiązało się z dodatkowymi kosztami. 

Nie zmieniają się warunki przyznawania zapomogi, jednak nowe okoliczności zaskoczyły nieco uczelnie i samych studentów.

Jak udokumentować trudną sytuację, spowodowaną koronawirusem

Minister wskazał na konieczność udokumentowania pogorszenia swojej sytuacji z powodu pandemii. Podczas „zbierania dowodów” trzeba wykazać się niemałą kreatywnością. Nie ma bowiem jednego sprawdzonego i dobrego rozwiązania. Wykorzystać należy każdy dokument, który może wskazać na nagłe pogorszenie się sytuacji: aneks do umowy, zmniejszający liczbę godzin lub zmieniający część etatu czy wypowiedzenie umowy lub zaświadczenie od lekarza lub innego organu o skierowaniu na kwarantannę. 

W skrajnych przypadkach komisja stypendialna może opierać się na oświadczeniach studenta, który składać je będzie pod rygorem odpowiedzialności karnej.

Czy na uczelniach zabraknie pieniędzy? 

W przypadku, gdy do uczelni wpłynie liczba wniosków, powodująca przekroczenie wartości funduszu stypendialnego, władze mogą wystąpić do Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego o zwiększenie dotacji i w dalszym ciągu wypłacać zapomogi oraz inne świadczenia socjalne. Także spokojnie, wystarczy dla wszystkich 😉

Co jeszcze może Ci się przydać?

Wnioskowanie o różne formy pomocy materialnej jest znacznie łatwiejsze z dobrym (darmowym!) rachunkiem bankowym. Większość banków rozumie, że studencki budżet nie jest z gumy, dlatego oferuje konta praktycznie pozbawione opłat. Jednym z przykładów jest Konto Przekorzystne dla Młodych Banku Pekao. Pozbawione (bezwarunkowo) opłat za prowadzenie dla osób do 26. roku życia jest doskonałą propozycją dla studentów i nie tylko. W ramach aktualnej promocji założycie to konto premią o wartości aż 200 zł!

Zyskujecie do tego darmową kartę i wypłaty z bankomatów w całym kraju za free! Dodatkowego “fejmu” doda Wam złota karta debetowa wydawana do konta za darmo. Jej obsługa też jest darmowa, mimo że karta robi spore wrażenie.

To jednak nie wszystko

Przed finansowymi tarapatami może uratować Was również dobre ubezpieczenie NNW (z OC!). Polisa oczywiście nie zapobiega wypadkom, jednak potrafi w znacznym stopniu złagodzić ich skutki, pokrywając koszty leczenia, rehabilitacji czy straty materialne, które przez przypadek wyrządzicie osobom postronnym. Dobrą polisę NNW kupicie już za 53 zł rocznie. Cena będzie jeszcze niższa z kodem dla czytelników bloga JakDorobic.pl! Więcej o ubezpieczeniu od Bezpieczny.pl (Generali) przeczytacie tutaj.

Prośba do Ciebie

Studia to dosyć kosztowny okres w życiu, dlatego warto skorzystać z dostępnych form wsparcia. Nie należy się również krępować, gdyż jest to w zupełności normalna sytuacja. Potwierdzają to kolejki ustawiające się pod drzwiami komisji stypendialnych, które można zaobserwować na większości uczelni podczas październikowego naboru wniosków.

W razie pytań zapraszam do pozostawiania komentarzy. Co prawda, ja już lata studiów mam za sobą, aczkolwiek bloga śledzi wielu studentów, którzy są na bieżąco z kwestiami stypendiów i chętnie wymienią się doświadczeniami.

Poznaj cały cykl Pieniądze dla studentów, czyli stypendia oraz inne formy wsparcia podczas studiów:

• Część I – Stypendium socjalne i Zapomoga;
• Część II – Stypendium specjalne dla osób niepełnosprawnych;
• Część III – Program Aktywny Samorząd;
• Część IV – Stypendium rektora;
• Część V – Kredyty studenckie;
• Część VI – Granty i stypendia pozarządowe.

Jak łatwo zauważyć tematy artykułów ułożone są według pewnych kryteriów, między innymi poziom dochodów, wyniki w nauce czy też posiadanie stopnia niepełnosprawności. Dzięki temu każdy będzie mógł znaleźć źródło dodatkowego dochodu dopasowane do sytuacji w jakiej się znajduje.